حـُــســیـــن‌یــــوزبـــاشــی؛H o s s e i n Y o u z b a s h i

منتخبی از آثار هنری و . . . & Some of Artworks

منتخبی از آثار هنری و . . . & Some of Artworks

حـُــســیـــن‌یــــوزبـــاشــی؛H o s s e i n Y o u z b a s h i

کمال بشر در هنرمندی اوست و هنر وقتی هست که دیگران آن را ادراک می کنند و از این رو،ادراک هنر مرتبه ای از کمال است. . .

بایگانی

۳ مطلب در شهریور ۱۳۹۲ ثبت شده است

هوالمعز::159


مجموعه پوسترهای «بیداری»، با موضوع مقاومت و پایداری جهانی، اثر حسین یوزباشی، در دهمین جلسه حلقه هنر، با حضور هنرمند،

 کارشناسان حلقه و علاقه‌مندان هنر و گرافیک به نمایش درآمد و پس از آن توسط کارشناسان حلقه هنر تحلیل و بررسی شد.



//bayanbox.ir/id/3564248119389720420?view

حیاتی: بسم الله الرحمن الرحیم، خب تحلیل آثار دوستمان آقای یوزباشی را شروع می‌کنیم ابتدا از جناب آقای سیفی می‌خواهم که ابتدا با یک مقدمه وارد بحث بشوند، انشاءالله بحث را ادامه می‌دهیم.

سیفی: سلام عرض می‌کنم خدمت حضار محترم، و خوش‏حالم از این‏که این‏جا هستم و در مورد فعالیت‌های دوست عزیزی که در این زمینه تلاش جدی دارند و من از این‏که به آشنایی یا همکاری با این دوست فکر می‌کنم واقعاً، دلیل این‏که این‏جا هستم خدمت دوستان، نگاه پویا و جدی‏ای است که ایشان دارند. من ابتدا دو سه بیت غزل این‏جا شروع می‌کنم که بی‌مناسبت هم نیست.

کرده‌ای گل در دل هستی مدار خویش را

عضو بی نان و غریبی روزگار خویش را

روح تبعید از کدامین صورت و سیاره‌ای

اضطرابی دور میگردی قرار خویش را

این به نوعی اشاره به وضعیت انسان معاصر در جهان دارد بعد برسیم یک بحث کلی درباره‏ی بیداری و مقاومت بکنیم که این مفهوم از خود طبیعت اخذ شده، مقاومت و پای‏داری در مواجهه با پدیده‌های طبیعی و غیرطبیعی. انسان در ساحت اسطوره‌ها زندگی می‌کند. همه‏ی ادیان یا همه‏ی آیین‌ها، آیین‌های متنوع و متعدد الگوها و معیارهایی برای ادامه‏ی حیات‏شان دارند، دیدگاه من، من نمی‌خواهم از منظر مذهب وارد شوم، سعی می‌کنم به صورت کلی یک مقدمه‏ی کوتاهی بگویم و وارد بحث اصلی که آثار پوسترهای آقای حسین یوز باشی هست شوم. اسطوره‌ها یا به تعبیری استارها و ستاره‌ها، پدیده‌هایی هستند که افراد یا گروه‌ها یا قبایلی را تحت پوشش خودشان قرار می‌دهند و انسان، نیازمندِ تحت پوشش قرار گرفتن پدیده‌هایی هست و پدیده‏ی اصلی، پدیده‏ی علم هست ، پدیده‏ی نور و روشنایی هست، من سعی می‌کنم مقطع به مقطع حرفم را خلاصه‌تر بکنم. ترس و علم در واقع با انسان آمیخته است. علم و معرفت نسبت به پدیده‌ها، ترس از ناشناخته‌ها. ترس عکس‌العمل‌هایی را در انسان وامی‌دارد و علم هم عکس‌العمل‌هایی را، ترس برای از دست دادن پدیده‌ها منجر می‌شود که آدم بیش‏تر طلب کند، بیش‏تر حمله بکند، طمع بیاندازد، درگیری راه بیاندازد، علم باعث می‌شود که آدم شناخت بیش‏تری پیدا کند و از پدیده‌ها درست استفاده بکند.

گرافیک یا صنعت گرافیک یا هنر گرافیک و به خصوص پوسترسازی از ابزاری هست که جهان صنعتی به آن دست پیدا کرد و برای القای مفاهیمی‏که داشت یا پدیده‌هایی که درش طمع کرده بود یا برنامه‌ریزی کرده بود از آن‌ها استفاده کرد و خوب هم استفاده کرد. این هدف‌گذاری خیلی موفق هم بود توفیقات زیادی هم پیدا کرد تا به جوامع دیگر هم رسید، یعنی جوامع دیگر هم ازش بهره‌مند شدند. یک بحث خیلی مفصل و طولانی هست که جای آن این‏جا نیست. برسیم به روزگار خودمان و بحث بعد از انقلاب اسلامی‏ و این دهه‏ی اخیر و این کارهایی که دوستان رویت کردند و دیدند، در این سرزمین هم گروه‌های مختلف هنری و افراد مختلفی از این قابلیت استفاده می‌کنند از تأثیر و تأثری که گرافیک دارد و پوستر دارد و یکی از این دوستان حسین یوزباشی هست که ما کارهایشان را و قسمتی از آن‌ها را این‏جا دیدیم. من مقدمه‏ی خیلی مختصر و کلی و سعی هم کردم خیلی فشرده  و مقطع این‏جا عرض کردم، دوستان دیگر هم صحبت کنند، من در ادامه اگر لازم باشد به مطالبم ادامه می‏دهم.

گرافیک یا صنعت گرافیک یا هنر گرافیک و به خصوص پوسترسازی از ابزاری هست که جهان صنعتی به آن دست پیدا کرد و برای القای مفاهیمی‏که داشت یا پدیده‌هایی که درش طمع کرده بود یا برنامه‌ریزی کرده بود از آن‌ها استفاده کرد و خوب هم استفاده کرد.

شیخ رضایی: به نام خدا، خیلی خوش‏وقتم که بعد از سال‌ها دوستی با آقای یوزباشی، خلاصه بعد از چند سال دوستان حلقه هنر سبب خیر شدند که ایشان را از این‏جا ببینیم. چون دیگر کم توفیق دیدار حاصل شده بود. راجع به کار آقای یوزباشی فارغ از آن بحث رفاقت‌ها و مرام‌نامه‌های امضا شده و نانوشته که با ایشان داشتیم خب خیلی فعالیت‌ها را داشتیم، و فارغ از این‏که سابقه‏ی رفاقت و دوستی و هم‏کاری و هم‏راهی با ایشان دارم، خب قاعدتاً از همان اول هم به عنوان یک طراح و هم‏کار  و هممسیر به خودش و کارهایش نگاه می‌کردم و قاعدتاً با همان نگاه انسان‌محوری که به آثار هنرمندان دیگر داشتم به کار آقای یوزباشی هم همان نگاه را داشتم و با ایامی‏ که با هم توفیق بود در خدمت‏شان باشیم یک بخشی از پروسه تولید آثار را خب با هم و در یک فضای فکری مشخص و یک فضای مشترکی جلو می‌بردیم، حالا من از مقدمه رایج می‌خواهم دور شوم و چند بحث کلی را مطرح کنم، خیلی در فضای گرافیک دهه‌های اخیر نسبتاً جایش خالی بود و این‏که حالا دغدغه و یا مثلاً دل‏گویه‏ای، ولی خب یک بحث‌هایی هست که در خیلی از فضاهای هنری چه نمایش‏گاه‌ها، جشن‏واره‌ها، فعالیت‌های مناسبتی و ... مطرح نمی‌شود و تا یک حدی هم متأسفانه موضوعات دچار شعارزدگی هستند چون موضوعاتی است که در  راستای فعالیت‌های فکری نظام قرار می‌گیرد، خیلی وقت‌ها ارزش هنری این‌ها در فضای تبلیغات رسانه‌ای کلیشه‌وار شیوه‏ی صدا و سیما و ریتمیک و بدون اوج و فرود گم می‌شود. خیلی از فعالیت‌های هنری این دوستان، و فرض مثلاً یک دوست طراحی خیلی تلاش می‌کند که تصویرهای خیلی مناسبی را ابداع می‌کند و در بحث گرافیک داریم صحبت می‌کنیم، قاعدتاً در خیلی از رشته‌های دیگر هم این قابل بررسی است، در تصویرسازی و رشته‌هایی مثل سینما یا رشته‌های دیگر...خیلی بحثی رویش نداریم. ولی در فضای گرافیک نگاه مدیران و مسئول‌ها به بحث گرافیکِ فرهنگی و گرافیکِ اعتقادی یا حتی گرافیکِ سیاسی یک مقدار حالت شعاری دارد یعنی با همان نگاهی که مثلاً به فرض پیام نوروزی رهبر توسط همه‏ی ارگان‌ها کار می‌شود با تیراژ بالا و کیفیت پایین، نگاه‏شان به تمام فعالیت‌های موضوعی دیگر هم در طول سال همین است. بر فرض مثلاً موضوعیت خود کشورهای همسایه‌مان، شرایط جغرافیایی اقلیمی، فضای رسانه‌ای منتهی به جنگ مثلاً به فرض در همین مثال سوریه. این‌ها همه گم می‌شود در آن فضای شعارزده‏ی ارگان‌های فرهنگی که یک سری مسئولین برای خودشان ترسیم می‌کنند، و عمده‏ی فعالیت مسئولین هم بر اساس واقعاً خرج ردیف بودجه‌هاست نه بحث کیفی و ماندگاری، حتی زمانبر. یعنی حالتی صورت بگیرد که ما برداشتش را ده سال دیگر داشته باشیم، نتیجه‌اش را ده سال یا پانزده سال دیگر در نسل جدید طراح‌ها، هنرجوها ، هنرمندها ... اصلاً حالا بحث اصلی خود مخاطب مردم جامعه هستند، این نگاه بلندمدت متأسفانه نیست و خیلی خب قاعدتاً بحث گرافیک که طراح‌ها برایشان قاعدتاً مخاطب خیلی اصل است و زمان خلق اثر هم خیلی محدود است به نسبت که ما در کشورمان هر جا حالا دوستان کار می‌کنند با این مواجه‌اند. چون نگاه آن مدیر یا سفارش‌دهنده‌‏ی یک کار، خیلی کم زمانی تصور می‌شود و خودشان توقع آن‌چنانی از آن پروژه ندرند و معمولا از طراح‌ها آثار آن‌چنانی به اصطلاح خلق نمی‌شود. ولی خب چیز عمده‌ای که پیش می‌آید این است که دوستانی هستند مثل آقای یوزباشی که این دغدغه را خودشان در خودشان پدید آوردند و روی این دغدغه کار کردند و این دغدغه را پیش بردند به فرض حالا ما در گرافیک معاصر یک بحثی داریم با موضوعیت کلی "سلف پوستر" که طراحی خودش به خودش سفارش دهد. گرافیک این دو دهه‏ی اخیر یک نگاه متأسفانه مسموم رایج شد که می‌گفتند که طراح گرافیک نمی‌تواند مؤلف باشد الزاماً باید یک سفارش‌دهنده‌ای از بیرون ، حالا از نهاد فرهنگی، نهاد سیاسی، یا هر ارگانی مثلاً حتی مجموعه‌های غیرفرهنگی حتی، نیاز به یک سفارش دهنده‏ی خارج از فضای مرزهای ذهنی خود طراح هست این نگاه هم تا جایی پیش رفت که گرافیک واقعاً به یک ابزار خیلی نازل تبدیل شد در این دهه‌های اخیر تا جایی که مثلاً  در تبلیغ‌هایی که بحث جذب هنرمندها برای  رشته‏ی گرافیک هست در تلویزیون می‌آیند می‌گویند دیپلم ردی‌ها!، بدبخت‌ها!، بیچاره‌ها!، مثلاً رشته‏ی گرافیک تحصیل کنید مدرکش را بگیرید، حالا فارغ از این بحثی که به آموزش عالی ربط دارد و بر می‌گردد می‌خواهم بگویم خود طراح‌ها ، یعنی این فکر تزریق شد در جامعه‏ی دانشگاهی کشور که یک هنرمند خودش نمی‌تواند مؤلف باشد، خودش نمی‌تواند سفارش موضوعی را که دغدغه‌اش را دارد بدهد. ولی خب دوستانی بودند که مثلاً آقای یوزباشی واقعاً تلاش کردند در موضوعاتی که برایشان حائز ارزش بود وقت گذاشتند و طرح‌هایی را در تناسب زمان و بازوی اجرایی‏شان تولید کردند ، من حالا چند تا خیلی سرتان را درد نمی‌آورم بحث‌هایی که در این سال‌های اخیر مطرح بود را خیلی تیتروار از کنارش رد می‌شود که عدالت تقسیم شود بین اساتید گرامی.

 در فضای گرافیک نگاه مدیران و مسئول‌ها به بحث گرافیکِ فرهنگی و گرافیکِ اعتقادی یا حتی گرافیکِ سیاسی یک مقدار حالت شعاری دارد یعنی با همان نگاهی که مثلاً به فرض پیام نوروزی رهبر توسط همه‏ی ارگان‌ها کار می‌شود با تیراژ بالا و کیفیت پایین، نگاه‏شان به تمام فعالیت‌های موضوعی دیگر هم در طول سال همین است.

یکی خود بحث استفاده طراح‌ها از نمادهای آشنا بود، چیزی است که الان  عرف است و به اصطلاح خود من می‌گویم پوسترهای آب‏گوشتی، مثلاً به فرض موضوعی داریم برای روز قدس یا فلسطین میگویند خب فلسطین می‌شود سنگ و پرچم و قدس، اسرائیل هم که ستاره‏ی داوود و سیم خاردار، این دو را با هم تلفیق کنیم و یک عکس بچه هم بیندازیم تنگش ، خب پوستر آماده است! و آن مدیر هم چون در سطح  تصور و تفکر خودش می‌بیند طرح را می‌پسندد و کلی طراح شاد می‌شود و شما را به خیر و ما را به سلامت. چیزی که ما در این ورطه می‌افتیم همین فضایی می‌شود که روز قدس در خیابان‌ها که می‌رویم میلیون‌ها متر مربع طرح‌های بی خودی بدون هیچ دیزاینی با نوشته‌های خیلی ساده مرگ بر اسرائیل و مرگ بر آمریکا که هیچ زوری ندارد و هیچ ضربی ندارد، فضای گرافیک معاصر و فضای تبلیغات هیچ تغییری، هیچ تلنگری و هیچ فوتی به آن‌ها نمی‌کند و کارگرهای بدبخت شهرداری مجبور می‌شوند جور بی‌هنری آن مدیر و آن طراح را بکشند. ولی خب بعضی دوستان هستند که مثل آقای یوزباشی، حالا من از دید رفاقتی نگاه نمی‏کنم به این ماجرا و سعی ایشان بر این بوده که از همان نشانه‌های آشنا ، آشنازدایی کنند، مثلاً فکر کنند با همان نماد و سمبل آشنا برای مخاطب‌های داخل و یا حتی مخاطب‌های خارجی چه کار کنند که یک موضوع جدیدتری، با یک مفهوم جدید تری با یک فرم زیباتری را ارائه دهند، که خب می‌گویم این به واسطه‏ی خود نگاه بی‌کیفیت فضای دانشگاهی کشور، فضای فرهنگی کشور این هم سایه‌اش روی طراح‌ها افتاده که خیلی کارهای باکیفیتی ارائه نمی‌دهند. یک بحثی که باز به نظرم  بد نبود در این جا مطرح شود تنوع تکنیک اجرایی است، بعضی از طراحان ترجیح می‌دهند که خیلی به زحمت نیاندازند خودشان را و از فسفرهای موجود در بخش فوقانی بدن‏شان استفاده نکنند ولی خب بعضی طراحان هم گریبان چاک می‌کنند و سعی می‌کنند  که تصویرهایی را ابداع کنند و یک زحمت‌هایی را به دوش خودشان بیاندازند از لحاظ تکنیکهای اجرایی، حالا تکنیکهایی که مرسوم هست و یا حتی غیرمرسوم هست، فتو مونتاژها، تصویرسازی‌ها حالا بیان کاریکاتوری و خیلی شیوه‌های دیگر که خیلی از طراحان مغفول‌اند از آن‌ها. باز یک بحث عمده‌ای که می‌گویم حالا من تیتروار می‌گویم شاخصه‌هایی که در کار آقای یوزباشی هست، این‏ها و دوستان دیگر طراح چه هم‏نسل‏های ما، چه آنهایی که حتی استاد ما هستند جا دارد که یک بازنگری به نوع نگاه‏شان به بحث گرافیک انجام بدهند. یکی بحث استفاده از رنگ هست، در سال‏‏های اخیر تا جایی که من اطلاع دارم و این قطعا توهم توطئه نیست این‏که عرض می‌کنم خدمت‏‏تان به واسطه‏‏ی خیلی از مجموعه‏‏های فرهنگی خارج از کشور این فضای فکری مسموم  به گرافیک کشور تزریق شد که رنگ تا جایی که می‏شود باید از آثار گرافیکی شهر تهران حذف شود حالا می‏‏گویم شهر تهران قطعا فضای بازه‏‏ی کل کشور این بحث صادق هست، قاعدتا بیش‏‏ترین مخاطب دانش‏‏جو و حالا می‏توانیم بگوییم به سمت منورالفکری در تهران جمع شده اند، تلاش خیلی جدی که باز بگویم توهم توطئه نیست از سمت ایادی استکبار بود که بحث رنگ و رنگی بودن و نشاط بصری طرح‏های گرافیکی تا حد امکان در فضای شهر تهران حذف شود، و ناخواسته طرح‏‏ها به سمتی رود که ما هر مضمونی حتی جشنواره‏ها و مناسبت‏های ملی حتی مناسبت‏های مذهبی، که رنگ باید در این‏گونه آثار گرافیکی خیلی بارز باشد از آنها کاسته شود، ادامه بدهم؟

ولی در فضای گرافیک نگاه مدیران و مسئول‌ها به بحث گرافیکِ فرهنگی و گرافیکِ اعتقادی یا حتی گرافیکِ سیاسی یک مقدار حالت شعاری دارد یعنی با همان نگاهی که مثلاً به فرض پیام نوروزی رهبر توسط همه‏ی ارگان‌ها کار می‌شود با تیراژ بالا و کیفیت پایین، نگاه‏شان به تمام فعالیت‌های موضوعی دیگر هم در طول سال همین است.

 

حیاتی: از آنجایی که ما در حلقه هنر  دیر به دیر به یک رشته میرسیم مثلا یک کار پوستر می‏بینم بعد می‏رود تا دو سه ماه بعدش، دقت شده دوستانی که به صورت کارشناس می‏آیند معمولا تمام مشکلاتی که در زمینه‏ی گرافیک هست را می‏خواهند بررسی کنند ولی کار اصلی ما در این جلسه نقد آثار است. اگر این نکات را صلاح می‏دانید در حین کارها گفته شود، مثلا راجع به رنگ صحبت می‏کنید کارهایی که خیلی رنگ‏های مختلف دارند، یعنی روی تک تک پوسترها صحبت کنیم و کنارش این حاشیه را بزنیم، دوستان هم کم‏تر خسته می‏شوند، حالا برای این‏که  شروع کنیم من می‏خواهم  همین‏طور که پوسترها هستند واقعا روی هر یک از کارها، چون نمیدانم و فکر نمی‌کنم که مخاطب لحظه‏ای که آقای یوزباشی ارائه آثار می‏دادند کامل توانسته باشد کارها را ببینند یا بخوانند، دانه دانه با هم می‏رویم و حالا اگر نکته‏ای بود جناب سیفی و آقای شیخ رضایی نکاتی را بفرمایین. من هم علت اصلی‏ای که این‏جا هستم چون یک آدم خیلی پرسش‏گری هستم این‏جا هستم!. فقط چند سوال کلیدی من هم اگر بشود این‏جا حل شود.

با این سوال شروع می‌کنم و می‏رویم سراغ پوسترها، ما در پوسترهای آقای یوزباشی این نکته را از زبان خودتان شنیدیم که در زمان‏های مختلف برای مناسبت‏های مختلف طراحی شده یعنی یک مجموعه برای یک موضوع خاص نیست. یک تم بیداری داریم در همه ولی زمان‏هایش خیلی با هم پس و پیش هست، درست فهمیدم؟ تقریبا درست فهمیدم!

یوزباشی: منتهی می‏شود به یک وحدتی

حیاتی: بله یک وحدت موضوعی داریم، می‏خواهم..

یوزباشی: این‏که یک ماهه پنجاه پوستر طراحی شده باشد، نه این‏طور نیست.

حیاتی: هم این است و هم یک موضوعی که خیلی مطرح هست زمینه‏ی ارائه‏ی پوستر است. حالا چه به لحاظ قالب مثلا در گذشته پوستر‏ها را چاپ می‏کردند 100 در 70 و روی دیوارهای شهر می‏زدند، الان خیلی کم هست، بعید می‏دانم یک کدام از این، شاید یکی دوتا شده باشد ولی معمولا می‏رود و نمایش‏گاه یا می‏رود در فضای وب و یا اگر خیلی خیلی خوش‏شانس باشد بیل‏بورد می‏شود که حالا خود تفاوت پوستر 50 در 70 و بیل‏بورد جای بحث دارد. این را هم اگر صلاح می‏دانید یک توضیحی بفرمایید باز سوال هست می‏پرسیم انشاءالله. این اثر به صورت مشخص.

یوزباشی: راجع به این اثر که اسلایدشو می‏شد عرض کردم یک اثر از یک مجموعه هست با عنوان "ما برای آزادی و دموکراسی می‏آییم"، یعنی عنوان اصلی کارها که در پوسترهایم لی‏اوت شده است این است "ما برای آزادی و دموکراسی می‏آییم" و به نوعی حالا یک نگاه بر مبنای طنز یا بر مبنای نگاه به تناقض‏های این شعار در این مجموعه پوسترها شکل گرفته. حالا این یک اثر هست از یک مجموعه حالا با تعبیری که دوست‏مان آقای شیخ رضایی به کار بردند با نماد‏های آشنا ولی با کارکردهای جدید و با برخوردهای جدید با آن نمادهای آشنا. راجع به این اثر مختصر این را می‏توانم بگویم.

سیفی: راجع به این کار باید صحبت بکینم؟ یا من چند ویژگی کارها چون در قسمت اول صحبتم یک مطالب کلی گفتم و چند مطلب هم خیلی سریع  می‏گویم و رد می‏شوم که وقت جلسه هم به اصطلاح کفاف بدهد. تلاش در جهت مستقل بودن نگاه و جستجوها. این‏که آقای یوزباشی  در حالی که دارد تلاش می‏کند در این مسیر حداقل فکر می‌کنم، 12 ، 13 سالی تجربه دارد. نکته‏ی مهم برای من این‏که که ایشان سعی کرده با نگاه به همین مجموعه‏ی مختصر که 8 یا 10 پوستر هست می‏شود این را ردیابی کرد و راجع به آن صحبت کرد. جو زده‏گی، اسم زده‏گی، شیوه زده‏گی، شهرت زده‏گی از عوارض مانع این مسیر هست. یعنی دانش‏جوها یا افرادی که کار خوبی هم که می‏کنند به خاطر این‏که استقبال نمیشود یا چون فلان شخص یا فلان جریان حاکم هستش یا شهرت دارد زوذ کشیده می‏شوند به آن سمت. آقای یوزباشی سعی کرده از این عوارض خودش را نگه دارد و مستقل فکر کند و در تکنیک هم حتی این استقلال تکنیکی را هم سعی کرده حفظ کند. این‏که من می‏گویم به معنای تام و تمام به قول معروف تمام موفقیت ایشان نیست،کما این‏که ما بخواهیم کارهایشان را نقد کنیم ایراد و معایبی را هم می‏شود نقد جدی کرد و ایراد‏ها را هم گرفت. اما چون این ویژگی یا این ویژگی‏هایی که بنده اسم می‏برم و چند مورد هست وجهش غالب‏تر است و نمود بیش‏تری دارد من بیش‏تر به این مطالب پرداختم. استفاده از تکنیک و ابزارها در جهت بیان موضوعی که مد نظر دارد، ببینید ایشان که موضوع را پیدا می‏کند تکنیک‏زده نیست، عینی شلوغ نمیکند، حتی در همین کار می‏شود این را مثال زد. یکی از مشکلات جامعه‏ی هنری ما دارد چه در نقاشی، چه در پوستر یا تصویرسازی، و خصوصا در خود پوستر، که پوستر فرستنده است دیگر، یعنی یک چیزی را پست می‏کند، مضمون یا پیامی‏را قرار است بفرستد برای فرد یا مخاطب. پس این‏جا یک گیرنده هست و یک پیام. این‏که فرستنده زمانی می‏تواند پیامش را ابلاغ کند که این پیام به بلوغ رسیده باشد، بفهمد  که چه می‏خواهد بگوید و به موجزترین وساده‏ترین شکل بیان کند.بسنده نکردن به قابلیت‏ها و امکاناتی که دارد و این از ویژگی‏های دیگر است این هم از ویژگی‏های دیگر است. که این مورد ویژگی اصلی  ایشان در مسیر فعالیت هنری برای تاثیر درست و عمیق‏تر گذاشتن است. یعنی ایشان به قابلیت‏هایی که دارد و امکاناتی که گرافیک و پوستر سازی دارد بسنده نمیکند، فکری که دارد فکر نمیکند آخر فکر است یا بهترین فکر است. خیلی از کارهای ایشان می‏رود به سمت پویایی  یا به تعبیر ایشان یک کاری از یک مجموعه... . ایشان در جهت کامل کردن آن فکر دارد به اصطلاح دارد حرف می‏زند، یک قسمتی از یک پروژه‏ای است که پوسترش را ما این‏جا می‏بینیم.

حیاتی: این‏جا لابه‏لای صحبت‏های شما، اولا من بگویم من خیلی خوش‏وقتم در میان این سه بزرگ‏وار نشستم، انصافا آقای یوزباشی هم، آقای شیخ‏رضایی جزء افرادی هستند که من شخصا هم به لحاظ محتوایی هم به لحاظ تکنینکی خیلی چیزها یاد گرفتم، جناب سیفی را افتخار آشنایی نداشتم فقط دورادور بوده، این را می‏گویم که از این به بعد اگر صحبتی می‌کنم که کمی‏جسارت شد بنده را ببخشید یعنی چون می‏خواهم بحث برای دوستانی که در جلسه هستند مفید تر باشد. الان لابه‏لای صحبت شما جناب سیفی یک مطلبی بیان شد که خیلی صحبت این روزهای گرافیک ما هم هست. ضمن این‏که بالاخره اصالت و مشروعیت یک اثر گرافیکی و خوب و بد بودن آن با چه چیزی شناخته  می‏شود؟  اگر یک اثر، پیام در حقیقت فرستنده‏اش را درست منتقل کرده باشد اثر خوبیست؟ یا اگر به لحاظ  تکنیکی و نوآوری یک کاری کرده باشد که به‏به و چه‏چه را به لحاظ زیبایی‏شناسی در خودش داشته باشد؟

سیفی: باید عرض کنم این مشکل، مشکل اصلی جامعه‏ی هنری است. ببینید اوج هنر در ساده‏گی است، این را خیلی مختصر بگویم. من  اول هم که شروع کردم سعی کردم فشرده یک مطالبی را بگویم الان باز دوباره دارم خیلی مسلسل‏وار مطالب را می‏گویم که رعایت وقت را کرده باشم، مشکل اصلی جامعه‏ی هنری ما این است که به خاطر این‏که ذات هنر در ساده‏گی است خیلی مشکل ایجاد می‏شود برایش. یعنی ساده‏سازی، ساده کردنِ حتی مفهوم، چون اگر یادتان باشد در آن اوایل انقلاب آرم می‏خواست و می‏گفت می‏خواهم  مسجد و مسلسل و پرچم و لشگر و.. باشد یعنی یک فیلم سینمایی را می‏خواست در آرم جا دهد این رفته رفته رفت به سمت ساده‏گی، متوجه شدیم که آرم یا نشانه نماینده‏ی یک جریان فکری یا یک نهاد است، نماینده‏ی یک اندیشه ایست که در آن نهاد هست. حالا این نهاد چه نظامی‏باشد چه فرهنگی. متوجه شدیم که خیلی باید ساده‏سازی کنیم و آن مفهوم یا آن تیک یا آن خط یا آن دو المان ساده‏ای که هستند به نوعی آن حال و هوا را برسانند، خود این باعث شده که خیلی‏ها سهل انگارانه بیایند وسط و مثلا شعر می‏گوید طرف بعد می‏گویند زبان حال خود من است و من ساده کار  می‏کنم! یا یک نفر پوستر کار می‏کند و خیلی ساده با کلاژ چند موضوع یا پرسوناژ کار را ارائه می‏دهد. مطلبی که آقای شیخ رضایی گفتند، حالا زمان خیلی اجازه نمیدهد ولی خیلی کلی می‏گویم که 25، 30 سالی است که نظام آموزشی ما به شیوه‏ی قبل از انقلاب جلو می‏رود. این پیامد به اصطلاح قابل تاملی است، ما نظام آموزشی خودمان دچار مسئله است. بحث فرهنگ و هنر را عرض می‌کنم، این تا تعریف نشود که آموزش ما چگونه باید باشد، دانش‏جوی ما چه چیزهایی را باید یاد بگیرد و برای چه، اگر ما مشخص نکنیم که الف تا ی مان کجاست، حالا الف تا چهار حرف، تا این را مشخص نکنیم سیستم آموزشی ما کجاست، این مسائل هم هست. برای همین یک کاری که خیلی عالیست، یک پوستر که خیلی خوب است یک جایی قضاوت می‏شود و کنارش می‏گذارند و اخراج می‏شود و جای دیگری جایزه‏ی خیلی خوبی می‏گیرد. یک کاری که ضعیف است یک جایی رد شده و جای دیگری جایزه می‏گیرد. من نمی‌خواهم بگویم که خیلی درهم و برهم است و تشخیص داده نمیشود، نه، من می‏خواهم بگویم که این جریان مثل جریان‏های موازی فرهنگی که این یک فعالیتی می‏کند و نهاد دیگری هم دقیقا همین فعالیت را می‏کند.  کی را اشاره کرد ایشان، آن شعارهایی که چاپ می‏شود با تیراژ زیاد، این‏ها باعث می‏شود که موازی حرکت کردن و نبودن نقد درست در این عرصه. ما در این عرصه تحمل‏مان هم کم است، یعنی به دانش‏جو یک جوری یاد می‏دهند که اگر از کارت ایراد گرفتند طرف یا بی سواد است یا مغرض. این هم هست متاسفانه. اما افرادی که کارشان را به عنوان این‏که این بچه‏ی من است و باید برود در جامعه و از خودش دفاع کند من هی دستش را نگیرم و خودم را کنارش الصاق نکم که بخواهم هی دفاع بکنم این نشان می‏دهد که طرف ظرفیت دارد، شعور دارد و کارش را به قول معروف در معرض نقد قرار داده است.

پوستر مثل یک فریاد عمل می‏کند اما از طرفی می‏تواند رمزگونه هم باشد و بیننده می‏تواند ساعت‏ها مفاهیمی‏ را از پوستر استخراج کند و راجع به آن حرف بزند. این به نظرم باید توازنی بین این دو ویژگی باشد

حیاتی: الان دو مسئله مطرح شد یکی این‏که صریح بودن در پوستر که در جلسه‏ی نقدِ فکر می‏کنم خانم مرتضایی بود خود آقای یوزباشی هم حضور داشتند، پوستر را به مثابه‏ی یک فریاد می‏دیدند که باید خیلی زود حرفش را بزند. این از طرفی، صریح بودن و رک بودن و ساده‏گویی را در حقیقت به عنوان اصل یک اثر که پوستر هست نشان می‏دهد از طرفی هم ما در کارهای هنری کارهایی که حداقل سلیقه‏ی بخشی از جامعه که من هم خود جزء آن بخش باشم، این است که یک کار در خودش نوعی رمز گونه‏گی داشته باشد که شما را درگیر کند و بعد شما به کنه اثر پی ببرید. این دو با هم تناقض ندارند؟

شیخ رضایی: من صحبت‏هایی که کردم قبل از این راجع به کلیت آثار بود که حالا بحث رنگ مطرح شد، برای کارهای سیاسی عرف این است ، حالا چیزی که در ذهن بعضی‏ها هست به اشتباه البته راجع به اثر قبلی در نقدش نمی‏گویم، در خیلی از پوسترهای سیاسی استفاده از رنگ مشکی و قرمز و سفید به عنوان رنگ‏های کنار هم به عنوان تاثیر رنگی بیش‏تر در مخاطب استفاده می‏شود ولی می‏خواهم بگویم خود این  در برخی از آثار که 70 درصد از آثار گرافیک معاصر را شکل می‏دهد خیلی لوث شده است.

درباره‏ی بحثی که گفتید، جهان معاصر جهان نمادهاست یعنی در سینما، در رسانه‏ها، چیزی در فضای داخلی خودمان در بعد از انقلاب هم باب بوده چیزی بوده که خیلی از حرف‏ها را دیگر حرف نزنیم و شعارش را ندهیم و در قالب نماد یا یک تصویر و یا فرم بصری منتقل شود. درباره‏ی بحثی هم که گفتید خصوصیت یک پوستر خوب یک فریاد خوب است، به خود موضوع و سوژه‏ی آثار هم برمی‏گردد، یک وقتی ما پوسترمان راجع به نمایش‏گاه آثار هنری خانمی‏ست که گل‏های چینی تولید می‏کند و در فلان گالری در دالغوض آباد نمایش‏گاه گذاشته است. می‏خواهم بگویم ذات خود پوستر خیلی محترم و موضوع هم خیلی محترم است و طراح هم زحمت می‏کشد برای این موضوع. می‏خواهم بگویم خود محتوا هم محتوای مشت‏واری ندارد. یک محتوای خیلی لطیف و نازگونه‏ای دارد. درباره‏ی بحث پوستر‏های سیاسی و پوسترهای اجتماعی با کارکرد تاثیرگذاری روی مخاطب عام خود محتوا کار را جلو می‏برد. یعنی حتی اگر کار با یک اجرای ضعیف اجرا شود چون محتوایش مشت‏گونه است تا یک حدی می‏تواند تاثیر بگذارد. می‏خواهم بگویم به موضوع هم برمی‏گردد. کارهایی که آقای یوزباشی کار کرده  غالب موضوعات همین سازوکار را دارد. در همین کار  کاخ سفید با عنوان جهانی‏اش "وایت هووس"، تصویر ذهنی‏اش تصویر مرتفع و سفیدی که نمادی از صلح می‏تواند باشد ولی وقتی طراح این را روی تانک سوار می‏کند به عنوان یک عنصر جنگی و به اصطلاح انسان‏کش در وهله‏ی اول تاثیر بنیادین فیزیک آن را می‏گیرد و پایه‏اش را می‏گذارد پایه‏ی تجاوز و زور و قتل عام،  در وهله‏ی بعد"لیت"‏اش می‏کند، تضاد رنگی و نور تصویر را دست‏کاری می‏کند که یک مقدار بیان تصویر تاکید شود و می‏آید رنگ را از آن می‏گیرد یعنی سفیدی را می‏گیرد و کل طرح را قرمز می‏کند و خب قطعا وقتی رنگ موضوعی که در ذهن ما یک نماد آشناست به عنوان کاخ سفید، رنگش به تن مایه‏ی قرمز در می‏آید و رنگ تعریفش مشکی می‏شد، بیانش قطعا بیان انتقادی است. در خود لی اوت‏اش هم خیلی دقت شده که همین عنوان دموکراسی کجا می‏توانسته لی اوت شود، دموکراسی می‏رود زیر چرخ‏های شنی تانک، این یک نگاه لی‏اوت است. حالا این دانش که خود تایپ کجا قرار بگیرد، مثلا در فضای باز بالای تصویر که این یک بیان است، موضوع اصلی که دموکراسی یا بحث بشر و حقوق بشر است می‏آید در عرض بصری چرخ شنی تانک مطرح می‏شود، این خود کمک می‏کند. می‏خواهم بگویم این نمک‏ها و ریزه‏کاری‏ها که در خیلی از کارهای اساتید مواجه نمی‏شوند ابدا. نگاه ریزبینانه حتا در لی‏اوت. می‏خواهم بگویم خود شتاب‏زدگی در اجرا یک بحثی است، شاید شخص من، سلیقه‏ی شخصی‏ام ‏با این اجرا موافق نباشد ولی بحث همان مشت زدن است، یک پوستر با یک اجرای خیلی ساده‏‏تری می‏تواند  مشت بزند و یک پوستر باید خیلی روی آن کار شود که جزئیات داشته باشد. می‏خواهید طرح‏های دیگر را هم ببینیم.

جوزده‏گی، اسم‌زده‏گی، شیوه‌زده‏گی، شهرت‌زده‏گی از عوارض مانع این مسیر هست. یعنی دانش‏جوها یا افراد کار خوبی هم که می‏کنند به خاطر این‏که استقبال نمی‌شود یا چون فلان شخص یا فلان جریان حاکم هست یا شهرت دارد زود کشیده می‏شوند به آن سمت. آقای یوزباشی سعی کرده از این عوارض خودش را نگه دارد و مستقل فکر کند و در تکنیک هم حتی این استقلال تکنیکی را سعی کرده حفظ کند.

این هم بحث استفاده از نمادهای آشناست که ما در نمادهای عبور و مرورمان یک سری تصویرهایی را می‏بینیم البته من جسارت نکنم خود آقای یوزباشی باید توضیح بدهند. ولی خب این می‏آید از دانش بصری مخاطب در حد عموم مردم که با علائم راه‏نمایی آشنا هستند و قطعا به یک سری المان‏ها و نمادهای سیاسی هم مثل ستاره‏ی داوود مواجه شده‏اند. عناصری مانند لوگوی سازمان یافته‏ی پیش‏رفت داده شده‏ی دزدان دریایی که نماد مرگ شده بیش‏تر. شاید من خودم ترجیح ندهم همه‏ی عناصر با هم استفاده شود ولی طراح تا جایی که توانسته سعی کرده این پله‏ها را بین خودش و مخاطب طی کند که به یک جایی برسند در عناصر بصری که حرف هم دیگر را بفهمند، خیلی عناصر پرت و پلایی استفاده نکرده‏اند.

 

 

مثلا در این جا استفاده از یک المان گیره است و ایجاد یک فضایی است که خب می‏دانید که باریکه‏ی غزه در یک محاصره  و تنگنایی قرار گرفته‏اند،این بیان، بیان استفاده از ابزار صنعتی برای القای آن مفهوم، این ما را به فکر می‏اندازد حداقل ما را یک لحظه‏ای هم‏ذات‏پنداری می‏کنیم و در این تنگنا خودمان را حس می‏کنیم و شاید یکی از نیت یا انگیزه‏های هنرمند این باشد که آن لحظه چالشی را ایجاد کند.

سیفی: همان‏طور که  آقای شیخ‏رضایی اشاره کردند به این مطلب، استفاده از نمادها و علائمی‏ که ما با آنها آشنایی داریم و استفاده‏ی مجدد یا دیگر گونه‏ای که استفاده از یک شکلی و ترکیب آن با شکل دیگری که منجر به یک شکل سومی‏ می‏شود و این استفاده‏ی بهینه، چه ما قبول داشته باشیم بپذیریم یا نه، از جهت فکری ما را مشغول می‏کند راجع به ساده‏گی هم که گفتید ما در عرصه‏ی هنر مخصوصا پوستر ناگزیر هستیم اصلا برویم به سمت ساده‏گی و ساده‏سازی و این‏که چه اثری مثلا به عنوان یک اثر خوب پذیرفتی که مقدار زیادی به طبع  مخاطب هم بر می‏گردد، طبع مخاطب ما امروز خیلی آسیب دیده مثلا اگر رسانه‏های ما را ببینید در این زمینه خیلی فعالیت‏های خوبی نمی‏کنند ، من اشاره می‌کنم و رد می‏شوم، مثلا وقتی "بگذار تا بگریم چون ابر در بهاران ، کز سنگ ناله خیزد وقت وداع یاران" سعدی مثلا یک جوری دارد حرف می‏زند و انگار داد حرف عادی می‏زند. این به نوعی رسیدن به یک ساده‏گی است. "گفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویم ، چه بگویم که غم از دل برود چون تو بیایی" و شاعر‏های دیگری هم هستند که خیلی پیچیده‏تر و غامض‏تر می‏گویند انگار برای شاعر‏ها گفته‏اند. اما سعدی وقتی می‏رسد به ساده‏گی رسیدن به عرصه‏ی سهل و ممتنع است. در پوستر و گرافیک هم همین‏طور است ما باید به گونه‏ای برسیم که همه فهم هستش و مفهوم هم قربانی نشود. یعنی به قول معروف عارضه ساده‏اندیشی گریبان خود هنرمند را نگیرد، چون این ساده‏اندیشی به مخاطب هم منتقل می‏شود. انگار مثلا مخاطب سطح فکری‏اش پایین است و هنرمند آمده است حرف خیلی ساده و پیش پا افتاده را، مثلا در خیلی از فیلم‏ها ما می‏بینیم و می‏گوییم که خیلی از صحنه‏ها اضافه است این‏ها را انگار کارگردان یا نویسنده با یک سری آدم عقب‏افتاده طرف است! در عرصه‏ی پوستر خصوصا هنرمند باید خیلی حواسش به این مسائل باشد، که حرفی که می‏زند اولا در عین این‏که همه‏ی حرف‏ها شبیه به هم است وقتی ما راجع به بیداری و مقاومت حرف می‏زنیم نمادها و نشانه‏های مشخصی دارد نوع بیان این‏ها هم تقریبا شبیه به هم است ، حالا من هنرمند باید چه شیوه‏ای را یا چه طور به کار ببرم که حرف هرچند شباهتی با کارهایی که در این مسیر شده ولی به هر حال یک بیان نوعی داشته باشد. این‏جاست که کار دشوار می‏شود. یکی از دلایلی که من گفتم کارهای آقای یوزباشی این پویایی که ایشان دارند واقعا قابل احترام است. من بدون هیچ تاثری این راصمیمانه که حرف دل من است می‏گویم. تلاشی که ایشان دارند که تکراری نباشند، جو زده نباشند، اسیر نگاه و سایه‏ی دیگران نباشند و خودشان مستقل به فکر را بپردازند، تکنیک‏زده نباشند، این پویایی را در مسیر کارهای ایشان پسندیدم.

در کارهای آقای یوزباشی سعی شده تا جایی که می‏شود آن فحش‏های تصویری اصلا نباشد، یک کاری بود که غزه در خون غرق می‏شد، به عنوان مثال درباره‏ی غزه میلیون‏ها اثر در کل دنیا تولید شد که از این میلیون‏ها 99 درصدش به ظن من فحش تصویری بود، تصویرهای خیلی منزجر کننده از خون و خون‏ریزی و بدن‏های پاره پاره. وقتی طراح گرافیک می‏خواهد درباره‏ی یک فاجعه صحبت کند قرار است بزند به قلب موضوع و آن بنیان موضوع را در ذهن مخاطب رشد و نمو بدهد، این‏جا طراح آمده واقعا تمییز و پاکیزه استفاده کرده از این اتفاق تلخ که حالا با این عناصر آشنا، سیم خاردار به عنوان یک عنصر محدود کننده و اسارت‏بخش که این فضا را محدود کرده، فضای داخل را با تونالیته‏های قرمز رنگ نماد خون پر کرده و آن تایپ را خیلی سالم و تمییز داخل آن غرق کرده.

مثلا در این جا استفاده از یک المان گیره است و ایجاد یک فضایی است که خب می‏دانید که باریکه‏ی غزه در یک محاصره  و تنگنایی قرار گرفته‏اند، بعد  این‏جا این بیان، بیان استفاده از ابزار صنعتی برای القای آن مفهوم، در حرف پیش هم اشاره کردم ممکن است مخاطب‏ها این را نپسندند و بعضی‏ها خوششان بیاید ولی از همه مهم‏تر این‏که این ما را به فکر می‏اندازد حداقل ما را یک لحظه‏ای هم‏ذات‏پنداری می‏کنیم و در این تنگنا خودمان را حس می‏کنیم و شاید یکی از نیت یا انگیزه‏های هنرمند این باشد که آن لحظه چالشی را ایجاد کند.

شیخ رضایی: من باز برای دوستانی که این‏جا هستند تاکید می‌کنم که من و حسین را می‏شناسند یا نمی‏شناسند و شاید در فضای مجازی هم این گفت‏وگوها را دنبال کنند، من خیلی صادقانه راجع به کارهایش صحبت کردم و این بحث رفاقت خیلی در نظراتم تاثیری نداشت. چیزی که الان در فضای جوان‏ها و اساتید لب گور هم دارند با این شیوه‏ی فکری ادامه می‏دهند که گرافیکشان فحش تصویری است، یعنی از مقوله دیزاین و فکر و ترکیب و انتخاب رنگ و شعار مناسب و خیلی ریزه‏کاری‏های دیگر اصلا در آن خبری نیست و مخصوصا در کارهای پوسترهایی که خیلی خودمانی بگویم در بحث پوسترهای سیاسی خیلی از اتفاقات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی داخل هم در گونه‏ی آن قرار می‏گیرد و الزاما خارج از مرزها مطرح نیست، می‏خواهم بگویم من از خیلی از اساتید و خیلی از جوان‏تر‏ها که خرده‏ای به آن‏ها نیست این فحش‏های تصویری را خیلی دیده‏ام. در کارهای آقای یوزباشی سعی شده تا جایی که می‏شود آن فحش‏های تصویری اصلا نباشد، یعنی اصلا سازو کار ایده‏پردازی از آن مسیر طی نشود. در کارها، یک کاری بود که غزه در خون غرق می‏شد، به عنوان مثال درباره‏ی غزه میلیون‏ها اثر در کل دنیا تولید شد که از این میلیون‏ها 99 درصدش به ظن من فحش تصویری بود، تصویرهای خیلی منزجر کننده از خون و خون‏ریزی و بدن‏های پاره پاره و چیزهایی که واقعا این‏ها یک بخشی از بیان گرافیک هست که اصلا به عهده‏ی آثار گرافیک نیست یعنی این‏ها می‏رود در حوزه‏ی مستند اجتماعی و عکس‏های خبری ولی وقتی طراح گرافیک می‏خواهد درباره‏ی یک فاجعه صحبت کند قرار است بزند به قلب موضوع و آن بنیان موضوع را در ذهن مخاطب رشد و نمو بدهد، مثلا این‏که ما برای موضوع غزه بیاییم خیلی از طراحان داخل و خارج از این فرمول استفاده می‏کنند که تصاویر خبری خیلی فاجعه از آن حوادث را استفاده می‏کنند. ولی خب این‏جا طراح آمده واقعا تمییز و پاکیزه استفاده کرده از این اتفاق تلخ که حالا با این عناصر آشنا، سیم خاردار به عنوان یک عنصر محدود کننده و اسارت‏بخش که این فضا را محدود کرده، فضای داخل را با تونالیته‏های قرمز رنگ نماد خون پر کرده و آن تایپ را خیلی سالم و تمییز داخل آن غرق کرده، عمق فاجعه را می‏بینیم ولی قرار هم نیست که مثلا هر پوستر که ما می‏بینیم سریع در ما یک هیجانی را ایجاد کند که مثلا بزنیم به قلب اسرائیل. می‏خواهم بگویم بحث محتوا یا فکری خیلی مهم‏تر است در آثار گرافیک تا آن شور و هیجان چند ثانیه‏ای زودگذر.

حیاتی: من عذر می‏خواهم، می‏دانم که دوستان طراح و کارشناس که در مباحث مختلف تشریف می‏آورند این‏جا، واقعا حرف‏های زیادی دارند. یکی از دلایل اصلا راه افتادن حلقه هنر همین بود که این سینه‏های مالامال از درد را می‏دیدیم و این‏جا قرار بود محملی باشد که این دوستان نظراتشان را بیان کنند. یک مقدار مشکل فرمی ‏داریم در حلقه‏ی هنر و آن هم دوستان قول دادند با تدابیری برطرف کنند، آن هم زمان‏های کم ماست. مثلا من خودم حس پرسش‏گرم خیلی سوالات درش وجود دارد که دوست دارم بپرسم ولی مجبورم که نپرسم چون آقای نوریان دارن تذکر می‏دهند که وقت تمام شده. این‏جا من تشکر کنم از آقای سیفی و آقای شیخ‏رضایی و بروم سراغ سوالات اندکی که دوستان آوردند. نمی‏دانم بیش‏تر می‏شود یا نه.

این سوالات را از جناب آقای یوزباشی می‏پرسم و پاسخ مختصر و متین ایشان و بعد اتمام جلسه.

 

سوالات و نظراتی که در جلسه ارائه از جانب مخاطبین مطرح شد:

در پوسترهای حضرت عالی یک گرایش عمومی‏به نشان دادن قدرت و شدت استکبار دیده می‏شود، مثلا غرق شدن غزه در خون یا دو شقه شدن کلمه صلح توسط  موشک اسرائیلی و یا قرار گرفتن کاخ سفید بر روی یک تانک. برای ایجاد انگیزه‏ی بیداری بهتر نیست که جریان عمومی‏ پیروزی حق در مقابل باطل بیش‏تر نشان داده شود؟

یوزباشی: البته دوست ندارم خودم قضاوت شخصی خودم را راجع به کار بگویم ولی سعی کردم این آثار وجه آیینه‏گی را داشته باشند. یعنی آیینه‏ای باشند از واقعیاتی که در عالم اتفاق می‏افتد. هم بعد تلخ ماجرا را بتوانیم ببینیم و ادراک کنیم مثل آن اثر غزه که این واقعیت اتفاق افتاد که این مردم محاصره شدند و داشتند در خون خود غرق می‏شدند. از طرفی هم که سوال کردند پوسترهایی برای تهییج مخاطبان یا تشویق کردن‏شان به مفاهیم بیداری، من سعی کردم در کارهای دیگرم هم این باشد ولی در یک اثر نمی‏شود هم‏زمان چند نگاه را دنبال کرد، یک موقع هست ما واقعیت تلخی که دارد به واسطه‏ی ظلم ظالمان اتفاق افتاده را قصد داریم منتقل کنیم و همین یک جمله را می‏توانیم بگوییم. حالا من از همین فرصت استفاده می‌کنم خیلی کوتاه آن سوالی که شما پرسیدید را هم بگویم، درست است که پوستر مثل یک فریاد عمل می‏کند اما از طرفی می‏تواند رمزگونه هم باشد و بیننده می‏تواند ساعت‏ها مفاهیمی‏ را از پوستر استخراج کند و راجع به آن حرف بزند. این به نظرم باید توازنی بین این دو ویژگی باشد یعنی هم باید مفاهیم عمیقی را در خودش داشته باشد و در کوتاه‏ترین لحظه چکیده‏ای از آن مفاهیم را بتواند منتقل کند.

سعی کردم این آثار وجه آیینه‏گی را داشته باشند. یعنی آیینه‏ای باشند از واقعیاتی که در عالم اتفاق می‏افتد. هم بعد تلخ ماجرا را بتوانیم ببینیم و ادراک کنیم

حیاتی: یعنی اگر دو وجه داشته باشد اثر کامل‏تری خواهد بود؟

یوزباشی: حالا من نمی‏گویم دو وجه، می‏گویم توازن بین این دو وجه وجود داشته باشد.

حیاتی: یعنی هم فریاد و هم با نگاه بیش‏تر چیزهای بیش‏تری در آن یافت شود.

یوزباشی: طبعا.

شیخ رضایی: من سریع می‏گویم که برویم سراغ سوال دوستان. این بحثی که دارد مطرح می‏شود عین بررسی کل تاریخ ادبیات ایران است. یک وقت‏هایی ما سراغ غزل می‏رویم یک وقت‏هایی سراغ قصیده و رباعی یا یک وقت سراغ تلمیحات آن‏چنانی و قصیده‏های طولانی می‏رویم، می‏خواهم بگویم پوستر هم تقریبا در یک قالبی همین طور است، یک وقت یک موضوعی با چند المان ساده و نمایشش کفایت می‏کند و گاها هم نه، عناصر زیادی می‏طلبد برای انتقال آن مفهوم. فرمول ثابتی ندارد که بگوییم که همیشه پاکیزه و خلوت باشد یا شلوغ و با جزئیات زیاد.

پوستر که یک ابزار صنعتی در آن وجود دارد، خود ابزار شبیه G در غزه می‏باشد، این برداشت میشود که G غزه باعث فشار روی کلمه میشود، در بنده این پوستر برداشت عکس داشت.

یوزباشی: هر کسی از ظن خود شد...

حیاتی: نظر ایشان برایتان خیلی محترم است..

یوز باشی: بله محترم است ، چه پاسخی باید بدهم؟!

آثار شما بسیار متنوع و تاثیر گذار بود، با آرزوی موفقیت بیش‏تر برای شما. آیا موضوع کار شما بیش‏تر در حوزه‏ی سیاسی است؟

یوز باشی: یکی از دغدغه‏هایم هست. البته نه به سفارش ارگان‏های سیاسی. حالا یک نکته‏ای عرض کنم، سلف پوستر است این اثر، ولی به صورت خیلی خودجوش و خلاصه جالب، شهرداری تهران در یک بازه‏ی مراسم‏های دهه‏ی فجر در تیراژ میلیونی در در شهر تهران استفاده کرد. خودجوش‏هایی هستند که سفارش دهنده ندارند، اشاره می‌کنم به نکته‏ای که شما گفتید که چه جوری قرار است این آثار ارائه بشوند، این وظیفه‏ی من نیست، من تلاشم را برای ارائه‏ی آثار می‌کنم . ما به همراه آقای شیخ‏رضایی نمایش‏گاه گذاشتیم تلاش کردیم که آثارمان را ارئه بدهیم، در فعالیت‏های ملی و بین‏المللی شرکت کردیم سعی کردیم که کارمان را ارائه بدهیم اما اگر جامعه‏ی انقلابی ما عرقی به این ندارد که استفاده از آثار خوب و هنرمندانه‏ای بکند البته منظورم آثار خودم نیست، ما هم تلاش کردیم. اگر عرقی ندارد، وظیفه‏اش به گردن من نیست ما تلاشمان را کردیم ولی کماکان ما شاهد مربع‏ها و مستطیل‏هایی هستیم که روی‏شان یک فونت تیتر نوشته: مرگ بر اسرائیل و قرار است آن مشت محکمی‏ باشد به دهان استکبار که به نظر من نوازشی بیش نیست و حیف و میل کاغذ است فقط.

 ما تلاشمان را کردیم ولی کماکان ما شاهد مربع‏ها و مستطیل‏هایی هستیم که روی‏شان یک فونت تیتر نوشته: مرگ بر اسرائیل و قرار است آن مشت محکمی‏ باشد به دهان استکبار که به نظر من نوازشی بیش نیست و حیف و میل کاغذ است فقط.

آیا پوستر‏های شما ،سلف پوستر، خودتان سفارش دهنده هستید یا برای جشنواره است؟ آیا استقبال شده‏اید یا نه؟

یوزباشی:  استقبال بستگی دارد که در چه ابعادی بگویید استقبال. آن استقبالی که باید در این جامعه،در این سرزمینی که بالاخره ادعاهایی درش هست صورت بگیرد، نه، صورت نگرفته است. ما کارمان را انجام داده‏ایم ولی مدام دل‏خوردگی‏ها وبی‏مهری‏ها مواجه بودیم ولی مهم نیست ما کار خودمان را می‏کنیم.

انگیزه و هدف شما در طراحی این پوستر‏ها بسیار قوی به نظر می‏رسید چگونه بی‏انگیزه نشده‏اید توضیح دهید.

یوزباشی: من نمی‌خواهم حدیث نفس بگویم، ولی اگر مفاهیمی‏ را مد نظر قرار می‏دهیم و آثار را خلق می‏کنیم، خواست‏گاهش خواست‏گاه قلبی باشد خواست‏گاه درونی و ذاتی باشد، به سفارش نباشد، به خاطر پول نباشد، من برای بعضی از این آثار دست‏مزد دریافت کردم، این‏جا راحت اعلام کردم ولی باز هم خواست‏گاه آن آثار مثل این کار که لی اوت پایینش خوانده نمی‏شود جملاتی هست از پیام حضرت امام به مناسبت صدور قطع‏نامه. این از علاقه‏مندی‏های من هست برای کار، و خواست‏گاهش قلب من هست و حالا این‏که چقدر بازتاب درستی دارد به قضاوت مخاطبان ولی سعی می‏کنم برای بی‏انگیزه نشدن به خواست‏گاه اصلی رجع بکنم.

فرمودند چرا عمدتا شعار پوسترهای شما نگلیسی‏ست؟

یوزباشی: حالا یک دلیل‌ش می‏تواند این باشد که من سعی کردم به یک زبان گسترده‏تر صحبت کنم، البته این یک ضعف هست برای ما، از جهت ساختاری می‏گویم، این‏که تایپ‏فیس انگلیسی یا لاتین قابلیت خیلی جذابی دارد به نسبت تایپ‏فیس فارسی، که در کرسی‏ها و فاصله‏ی حروف اشکالاتی وجود دارد، دلیل‌ش این هست که ما این محدودیت فرمی را داشتیم و یک دلیل دیگر هم هست، مثل پوستری که از تایپ فیس عِبری استفاده کردم. من دوست داشتم در عین این‏که محترم حرف می‏زنم در آثارم، بتوانم با فراغ بال فحش بدم به کسانی که با این مفاهیم مخالفت دارند. یعنی اگر بنیان‏گذار رژیم صهیونیستی را از چراغ جادوی انگلیس در آوردم، صهیونیستی که اگر احیانا این را می‏بیند از روی فیس‏بوک یا یوتیوب برمی‏دارد، اذیت شود، حالا این هم می‏تواند یک دلیلش باشد ولی هر دوی این‌ها توجیه بود.

جیاتی: البته این‏ها فحش نیست، چون ما فحش‏هایی دیدیم که خیلی بدتر هستند. آقای شیخ‌رضایی خیلی مودبانه  و متین از کنارش گذشتند!

یوزباشی: در عرصه فرهنگ وجود دارد آقای حیاتی، آثاری را خلق کردند که به مبانی اعتقادی ما حمله می‏کند در سینما شما می‏بینید، چه مانعی وجود دارد که ما حمله نکنیم؟

حیاتی: این حمله هست ولی فحش نیست.

یوزباشی: بله، ولی با روش درست، به قول آن بزرگوار با یک استراتژی، با یک منطق.

تا به حال از مخاطبان خارجی‏تان هم باز خوردی دیده‏اید؟

یوزباشی: بعضا بله، گفتم مثل همان کمپینی که سال 90 در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته بود بازخوردهای خیلی خوب و جالبی برای ما داشت که چه قدر این بستر می‌تواند ...

حیاتی: یک نمونه می‌توانید برای دوستان نقل کنید؟

یوزباشی: مثلا از کشورهای اسلامی بعضا این آثار را درخواست می‌کردند و یا به نوعی دوست داشتند که مرتبط باشند ، آثار دیگری خلق شود، استفاده کنند، چون می‌دانید بالاخره این بستر در جغرافیای آن‌ها فراهم‌تر است بالاخره هر روز کشته می‌دهند، می‌تواند این کارها آن‌جا بروز و ظهور بهتری داشته باشد ولی فعلا که سازوکارش فراهم نیست.

حیاتی: یکی از سازوکارهایش همین همت و جسارتی است که شما دارید.

آیا مجموعه‌ی دیویزیون را دیده‌اید؟ و آیا تاثیری از آن گرفته‌اید؟

یوزباشی: دیده‌ام، نقد دارم به آن‌ها.

حیاتی: من فکر می‌کنم آثار شما قبل از آن بوده است.

یوزباشی: عمده‌ی کارهای من، حالا کاری به مقطع تاریخی‌ش نداریم، می‌تواند متاثر از آثار دیگری هم باشد ولی سعی کردم در آن‌ها استقلالی باشد. آن مجموعه را دیدم کارهای بسیار خوبی در آن هست، کارهای متوسطی هم هست، می‌تواند در جای‌گاه نقد قرار بگیرد. آقای حیاتی چون شما خودتان هم جز خالقان آن اثار هستید می‌توانید یک بار جای من بنشینید تا این‌بار ما نقد کنیم.

حیاتی: من بی‌صبرانه منتظر آن روز هستم.

لینک مرتبط

لینک خبر

هوالمعز::159


عصر حاضر به تعبیر متفکر معاصر عصر غلبه‌ی تکنولوژی و حاکمیت مظاهر آن در زندگی بشر است، از این رو مناسبات بشر در همه‌ی عرصه‌ها از جمله هنر متاثر از دگرگونی‌های تکنولوزیک دست‌خوش تغییرات فراوانی بوده است. انسان‌ها اغلب علاقه‌ای به صرف وقت برای مطالعه و ادراک موضوعات و مفاهیم و اطلاع از وقایعی که پیرامون‌شان می‌گذرد، ندارند.رسانه‌ها نیز ذائقه‌ی بشر را به سمتی برده‌اند که همه‌ی اطلاعات و اخبار را به صورت خلاصه‌، اختصاری و از منظر مطلوب آن‌ها دریافت کرده و البته بپذیرند. رسانه‌هایی که می‌توانند به فکرها جهت داده،واقعیت‌ها را خیال و اوهام را واقعیت جلوه دهند.

نقش هنر گرافیک در این دوران به عنوان مولودی از موالید تمدن جدید، که ماهیتا زائیده‌ی تکنولوژی است و در خدمت مناسبات حاکم بر جهان نوین قرار دارد، انکار ناشدنی است.طراحی پوستر به عنوان جامع‌ترین شاخه‌ی هنر گرافیک رسانه‌ای پویا و اثرگذار است که مجموعه‌ای از قابلیت‌ها و ظرفیت‌ها  نظیر تصویرسازی، تایپوگرافی، طراحی نشانه و صفحه‌آرائی را در اختیار دارد. پوستر در حقیقت به عنوان یک رسانه‌ی صریح و گویا از نظر انتقال مضمون و به مثابه‌ی یک فریاد رسا در میان ازدحام اصوات است. و در تاثیرگذاری بر مخاطبان از قابلیت بیان تصویری قدرتمندی بهره‌ می برد.

اهمیت و کارکرد این رسانه را زمانی در می یابیم که به تاریخ و نحوه‌ی بهره‌گیری صاحبان قدرت از ظرفیت‌های بیانی آن نگاهی گذرا داشته باشیم. در بسیاری از مقاطع تاریخ معاصر، هنر گرافیک به طلایه‌داری رسانه‌ی اثرگذارش، پوستر، نقش به‌سزایی را در جهت دهی به اراده و تصمیمات جوامع ایفا کرده است.  در موجه جلوه دادن اعمال اصحاب قدرت و سیاست، در توجیه جنگ‌ها و لزوم پذیرش دلایل جنگ افروزان، در تبیین سبک زندگی، آداب نوین اجتماعی، فرهنگ مصرف و . . .

اما

هنر گرافیک همان‌گونه که توانسته است به اهداف استیلاطلبانه و ضدبشری ارباب ظلم و ابرقدرت‌ها جواب گوید قابلیت پذیرش و انتقال پیام‌های عبرت‌آموز انقلاب اسلامی را نیز داشته است. هنرمندان آثاری را در طول دوران انقلاب و پایداری هشت‌ساله خلق کرده‌اند که هویت فرهنگی و اخلاقی باورها و عقاید مردم را بازتاب داده است. از جهاتی می‌توان این واقعه را در طول تاریخ هنر کم نظیر دانست. می‌توان گفت برخلاف آن‌چه در غرب رخ داد و هنرمندان در جهت استیلای مفاهیم مادی تمدن بشر مخاطبان خود را محسور و مسخر می‌کرده‌اند،این‌بار هنر گرافیک با رسانه‌ای توانا به اسم پوستر درخدمت القای معنویت و اشاعه‌ی ارزش‌های اخلاقی قرار گرفته و رسالت آگاهی بخشی مخاطبان نسبت به واقعیت ظلم و ظالمان در عالم و لزوم خیزش و پایداری در مقابل آنان را به عهده دارد.

حال

از این ره‌گذر درمی‌یابیم که نقش هنر گرافیک در انتقال پیام مقاومت و بیداری تاثیرگذار و غیرقابل‌انکار است. اما این‌که تا امروز همراهی این هنر و هنرمندان با شعارهای انقلاب و رویدادهایی که در این سی و چند سال به وقوع پیوسته چگونه و با چه شدت و ضعفی بوده است فرصتی مبسوط می‌طلبد و ذهن‌هایی که پاسخ این پرسش را مطالبه می‌کنند. . .


*پ.ن:مطلب فعلی در سایت حلقه هنر بدلیل پیاده سازی از نسخه صوتی با غلط ها و جابجایی هایی منتشر شده است.در این پست غلط ها و جابجایی ها اصلاح شده اند.

لینک مرتبط



جلسه دهم حلقه هنر با نمایش مجموعه پوستر «بیداری» اثر حسین یوزباشی به همراه تحلیل و گفت‌گو پیرامون آثار و گفتار تخصصی از امیر اهوارکی با عنوان «عیسی مسیح سوپر استار» به همراه پرسش و پاسخ


خبرگزاری تسنیم: منتخب آثار حسین یوزباشی مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.